H. hortulanus trưởng thành đạt kích thước khoảng 27 cm. Vảy viền xanh lam đậm (ở con đực) hoặc đen (ở con mái) tạo thành họa tiết ca rô đặc trưng ở loài này. Cá đực có màu xanh lục; đầu có các vệt đỏ vỡ thành các đốm tròn ở phía sau. Có một dải màu trắng nhạt ở sau đầu. Có đốm vàng ở trước vây lưng. Đuôi màu đỏ cam có nhiều đốm vàng. Cá mái cũng có đốm vàng ở trước vây lưng; theo sau là một đốm đen lớn; một đốm vàng khác nhỏ hơn ở giữa vây lưng, sau đốm đen. Đầu màu vàng lục với các vệt màu hồng cam. Lưng vàng. Đuôi vàng có chấm đen. Cá con lốm đốm các mảng màu trắng và đen. Đầu và đuôi màu vàng. Vây lưng có đốm đen viền vàng[3][4][5].

Số gai ở vây lưng: 9; Số tia vây mềm ở vây lưng: 11; Số gai ở vây hậu môn: 3; Số tia vây mềm ở vây hậu môn: 11; Số tia vây mềm ở vây ngực: 13[3].

Thức ăn của H. hortulanus là các loài động vật không xương sống, bao gồm cả nhím biển. Chúng thường bơi thành từng nhóm nhỏ[1][2]. Loài này được đánh bắt nhằm mục đích thương mại cá cảnh[1].